Wniosek o upadłość spółki z jednym wierzycielem
Postępowanie upadłościowe z zasady przeznaczone jest dla sytuacji, gdy zadłużona spółka posiada co najmniej dwóch (kilku) wierzycieli. Wynika to z zakresu uregulowania ustawy prawo upadłościowe, które dotyczy m. in. zasady wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników będących przedsiębiorcami. Wynika to także z celu postępowania upadłościowego, którym jest to, by roszczenia wierzycieli (w liczbie mnogiej) mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu. W końcu wynika to też z definicji niewypłacalności dłużnika: Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych (także w liczbie mnogiej).
Spis treści:
Jeden wierzyciel w spółce. Spółka ma dług u jednego podmiotu. Czy trzeba złożyć wniosek o upadłość?
Stan niewypłacalności i Wierzyciele
Zdawać by się mogło, że temat ten jest oczywisty – przy jednym wierzycielu spółka nie znajduje się w stanie niewypłacalności, i zatem brak jest podstaw do złożenia wniosku o jej upadłość. Taki pogląd znajduje potwierdzenie w wyrokach wydawanych przez sąd upadłościowy w sprawach o ogłoszenie upadłości.
Orzecznictwo – wymóg liczby Wierzycieli
W wyroku Sądu Najwyższego w sprawie III CZP 61/93 wskazano, że: „Ogłoszenie upadłości może nastąpić tylko wówczas, gdy istnieje co najmniej dwóch wierzycieli podmiotu gospodarczego, którego dotyczy wniosek.” Podobne stanowisko zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 czerwca 2010 r., sygn. akt IV CNP 95/09, gdzie stwierdzono, że wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika, który ma tylko jednego wierzyciela, podlega oddaleniu. Zgodnie z art. 1 ust. 1 p.u. nie ma bowiem wówczas podstaw do prowadzenia postępowania upadłościowego.
Wnioski z Orzecznictwa
Także Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z 9.7.2015 r. (III AUa 877/14) stwierdził, że artykuł 11 PrUpadNapr stanowi o wymagalnych zobowiązaniach. Użycie liczby mnogiej przemawia za istnieniem co najmniej kilku zobowiązań. Niekwestionowanym celem postępowania upadłościowego jest równomierne zaspokojenie wszystkich wierzycieli z całego majątku dłużnika. Skoro dłużnik ma tylko jeden dług, to nie ma obawy, że przez zaspokojenie roszczenia w drodze egzekucji inni wierzyciele poniosą straty. W takiej sytuacji wierzyciel może dochodzić swych roszczeń w drodze postępowania procesowego.
Brak obowiązku złożenia wniosku
W końcu, to samo orzekł Sąd Najwyższy w postanowieniu IV CKN 659/00: „Ogłoszenie upadłości może nastąpić tylko wówczas, gdy istnieje co najmniej dwóch wierzycieli przedsiębiorcy, którego wniosek dotyczy.” To wobec zasadniczego celu, któremu służy instytucja upadłości, a mianowicie równomiernego zaspokojenia wszystkich wierzycieli dłużnika.
Wniosek z tego jest zatem taki, że w przypadku jednego wierzyciela zarząd nie ma obowiązku złożenia wniosku o upadłość, gdyż nie wystąpiły podstawy do jego złożenia. Dlatego nie musi obawiać się pozwu o odpowiedzialność za zobowiązania spółki na podstawie art. 299 k.s.h.
Dodatkowe uwagi
- Po pierwsze utrata zdolności uregulowania jednego zobowiązania nie spowoduje stanu niewypłacalności, jednak uznaje się, że przesłanka ta ma charakter o tyle teoretyczny, że utrata zdolności zapłaty jednego zobowiązania powoduje automatycznie niemożność zapłaty każdego następnego – taki podmiot zatem stanie się niewypłacalny z chwilą powstania drugiego zobowiązania.
- Po drugie, wierzytelności pieniężne w rozumieniu prawa upadłościowego należy rozumieć w ten sposób, że muszą być to dwa różne długi przeciwko dwóm różnym wierzycielom. Istnienie kilku długów względem jednego wierzyciela nie powoduje wypełnienia wymogu istnienia wierzytelności (w liczbie mnogiej) w rozumieniu prawa upadłościowego.
Upadłość przy jedynym Wierzycielu: ZUS i Urząd Skarbowy
Różne podejścia ZUS i Urzędów Skarbowych
Temat upadłości, gdy jedynym wierzycielem spółki jest ZUS lub Urząd Skarbowy, jest traktowany zupełnie inaczej przez te instytucje oraz wspierające je sądy administracyjne. Ordynacja podatkowa zawiera bowiem autonomiczne zapisy, które mówią o odpowiedzialności członków zarządu, niezależnie od regulacji zawartych w kodeksie spółek handlowych.
Odpowiedzialność Członków Zarządu
Zgodnie z art. 116 ordynacji podatkowej, za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w organizacji, prostej spółki akcyjnej, czy też spółki akcyjnej, odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu nie wykazał, że:
• we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości, lub
• niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy.
Warunki złożenia wniosku o upadłość
Wydawać by się mogło, że warunki powinny być takie same – warunkiem uwolnienia się od odpowiedzialności jest złożenie wniosku o upadłość w sytuacji, gdy spółka jest niewypłacalna. Sytuacja ta jest jednak bardziej złożona, co podkreślają sądy administracyjne.
Niewypłacalność według Sądów Administracyjnych
Sądy administracyjne wskazują, że z niewypłacalnością dłużnika w rozumieniu art. 10 i 11 PrUp mamy również do czynienia w przypadku, gdy dłużnik nie zaspokaja jednego tylko wierzyciela posiadającego znaczną wierzytelność. Potwierdzają to wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 12.5.2020 r. (I SA/Go 688/19) oraz wyrok NSA z dnia 10 stycznia 2017 r. (sygn. akt II FSK 3737/14).
Odrębność przesłanek odpowiedzialności
Pogląd ten nie jest kwestionowany przez sądy administracyjne, które w przypadku prób podważenia tych zasad odcinają się od orzeczeń sądów powszechnych, argumentując, że w ordynacji podatkowej istnieją inne przesłanki odpowiedzialności, które nie mogą być stosowane w sprawach regulowanych przez wyroki sądów okręgowych, apelacyjnych czy Sądu Najwyższego.
W związku z tym, jeśli jesteś w sytuacji, gdy jedynym wierzycielem spółki jest ZUS, Urząd Skarbowy lub inny wierzyciel, do którego stosuje się zasady odpowiedzialności zarządu zawarte w ordynacji podatkowej, powinieneś rozważyć złożenie wniosku o upadłość także wtedy, gdy to jedyny wierzyciel.
Podsumowanie
Artykuł analizuje obowiązek zarządu spółki w zakresie składania wniosku o upadłość przy posiadaniu jednego wierzyciela. Podkreśla, że brak jest podstaw do złożenia wniosku, ponieważ postępowanie upadłościowe dotyczy sytuacji z co najmniej dwoma wierzycielami, co potwierdzają orzeczenia sądowe. W przypadku wierzycieli publicznych, jak ZUS czy Urząd Skarbowy, członkowie zarządu mogą ponosić odpowiedzialność solidarną za zobowiązania, jeśli nie zgłoszą wniosku o upadłość na czas.
Jeśli masz pytania lub potrzebujesz dalszej pomocy w sprawach dotyczących upadłości, zachęcam do kontaktu z naszą kancelarią! Chętnie udzielimy Ci szczegółowych informacji i wsparcia.
