Umowa między likwidatorem i spółką. W jaki sposób ją skutecznie zawrzeć?

Do likwidatorów zastosowanie znajdują przepisy o członkach zarządu, w tym także ograniczenia w swobodzie zawierania umów ze spółką, którą likwidator reprezentuje. Prowadzi to bowiem do sytuacji, w której za dwie strony umowy występuje ta sama osoba, co może prowadzić do nadużyć. Dlatego przepisy kodeksu spółek handlowych zawierają art. 210 KSH, który likwidatorzy powinni znać i stosować. Umowa między likwidatorem i spółką. W jaki sposób ją skutecznie zawrzeć?

Reprezentacja likwidowanej spółki przy zawieraniu umowy z likwidatorem

Likwidowana spółka w umowie z likwidatorem powinna być reprezentowana przez pełnomocnika lub radę nadzorczą.
Zgodnie z art. 210 § 1 KSH w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Natomiast zgodnie z art. 280 KSH do likwidatorów stosuje się przepisy dotyczące członków zarządu, chyba że przepisy niniejszego rozdziału stanowią inaczej. Oznacza to, że w umowie pomiędzy spółką a likwidatorem oraz w sporze z nim spółkę reprezentować powinna rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany przez zgromadzenie wspólników. W związku z tym, że najczęściej spółki nie posiadają rady nadzorczej, zawierając umowę w relacji likwidator-spółka, spółkę musi reprezentować pełnomocnik.

Kto może być pełnomocnikiem spółki przy zawieraniu umowy z likwidatorem?

Możliwe osoby pełniące rolę pełnomocnika

Przepisy nie zawierają ograniczeń w zakresie tego kto może być pełnomocnikiem spółki do zawarcia umowy z likwidatorem. Może być to zatem jeden ze wspólników, pracownik spółki lub osoba całkowicie niepowiązana ze spółką.

Likwidator jako pełnomocnik

Teoretycznie może być to nawet sam likwidator. Wówczas należy jednak pamiętać, żeby wpisać to do uchwały o wyznaczeniu pełnomocnika. Wynika to z art. 108 KC zgodnie z którym, pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonuje w imieniu mocodawcy, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa albo że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy pełnomocnik reprezentuje obie strony.

Skutki zawarcia umowy pomiędzy spółką i likwidatorem z naruszeniem art. 210 KSH

Konsekwencje prawne naruszenia zasad reprezentacji spółki

Konsekwencje naruszenia zasad reprezentacji spółki wynikających z art. 210 KSH mogą być bardzo duże. Wśród sędziów istnieją rozbieżności co do konsekwencji naruszenia tego przepisu. Zgodnie z dominującym stanowiskiem umowa zawarta z naruszeniem zasady reprezentacji określonych w art. 210 § 1 KSH jest bezwzględnie nieważna. Oznacza to, że po prostu do zawarcia takiej umowy nie doszło! Drugi pogląd zakłada, że możliwe jest zastosowanie w drodze analogii art. 103 KC, i w konsekwencji możliwość potwierdzenia czynności dokonanej z naruszeniem art. 210 § 1 KSH. Dochodzi zatem do zawieszonej skuteczności takiej umowy. Pogląd ten jednak jest mniejszościowy.

Orzeczenia sądów w sprawie nieważności umowy zawartej z naruszeniem art. 210 KSH

Orzeczeniami, które reprezentuje pogląd o bezwzględnej nieważności umowy zawartej z naruszeniem art. 210 KSH jest wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 2019-10-03 sygnatura: I CSK 122/16 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu – I Wydział Cywilny z 2018-03-29 sygnatura: I AGa 51/18.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 2019-10-03 I CSK 122/16

„Artykuł 210 § 1 KSH ma charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że w umowie spółki nie można inaczej określić kręgu podmiotów uprawnionych do jej reprezentowania w sytuacjach wskazanych w tym przepisie. W sytuacjach opisanych w tym przepisie nie ma zastosowania art. 103 § 1 KC, przewidujący możliwość potwierdzenia czynności dokonanych przez falsus procuratora w odniesieniu do tzw. czynności prawnej kulejącej (negotium claudicans). Jeżeli bowiem czynność prawna jest bezwzględnie nieważna od samego początku, nie ma możliwości jej potwierdzenia przez właściwy organ spółki. Nie mają tu zastosowania rozważania dotyczące odwołania się do sporu zaistniałego w orzecznictwie (i doktrynie) na tle art. 38 i 39 KC i możliwości zastosowania art. 103 KC w razie działania fałszywego organu.”

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu – I Wydział Cywilny z 2018-03-29 I AGa 51/18

„Członek zarządu nie może reprezentować spółki w umowie z innym członkiem zarządu. Umowa taka jest zatem bezwzględnie nieważna. Za akceptacją tego poglądu świadczy to, że dopuszczenie udzielania członkowi zarządu pełnomocnictwa doprowadziłoby do obejścia art. 210 KSH, gdyż poprzez udzielenie pełnomocnictwa doszłoby do sytuacji w której członek zarządu, tyle że występujący jako pełnomocnik, dokonuje czynności prawnej za spółkę. Mogłoby to powodować naruszenie interesów spółki. Celem zaś tego przepisu jest uniknięcie kolizji interesów spółki i członka zarządu, który miałby zajmować się istotną sprawą innego członka zarządu z którym na co dzień współpracował.”

Drugi pogląd: Potwierdzanie umowy

Drugi pogląd, o tym że taką umowę można jeszcze potwierdzić, jest reprezentowany przez dużo mniejszą ilość orzeczeń – w tym właściwie żadnych nowych. Wskazać jednak można na wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z 2015-07-02 sygnatura III PK 142/14

„Do umowy o pracę z członkiem zarządu spółki akcyjnej zawartej z naruszeniem art. 379 § 1 KSH mają zastosowanie (na zasadzie analogii) przepisy art. 103 § 1 i 2 KC. To zaś oznacza, że taka umowa nie jest czynnością prawną bezwzględnie nieważną, lecz czynnością względnie nieważną, „niezupełną” (negotium claudicans), która może być następczo konwalidowana. Ważność takiej umowy – stosownie do art. 103 § 1 KC – będzie więc zależeć od jej potwierdzenia przez osobę, w imieniu której umowa została zawarta, a więc przez spółkę akcyjną.”

Pamiętać należy o tym, że jak już przeprowadzimy likwidację i doprowadzimy spółkę do wykreślenia, trudno będzie ratować sytuację. Nie będzie bowiem spółki, nie będzie osoby mogącej jej reprezentować. Nawet zatem gdyby przyjąć łagodniejszą opcję, że taka wadliwa umowa może zostać potwierdzona, nie będzie komu tego zrobić.

Skutki nieskuteczności umowy po wykreśleniu spółki z rejestru

W przypadku zlikwidowanych spółek skutki naruszenia art. 210 KSH będą tym bardziej dotkliwe. Skoro bowiem umowa nie będzie skuteczna, nie dojdzie do jej skutków. Skutkiem takim może być np. przeniesienie własności majątku spółki na likwidatora. W przypadku nieskutecznej umowy majątek objęty tą umową pozostanie zatem majątkiem spółki. W likwidacji nie zostanie on upłynniony lub podzielony, bo likwidator nie będzie jego właścicielem. Wyobraźmy sobie, że kupuje od spółki samochód, kończy likwidację. Formalnie nie doszło do przeniesienia własności.

Podsumowanie

Prawidłowe zawieranie umów między spółką a likwidatorem to kluczowy element procesu likwidacji, który może zapobiec licznym komplikacjom prawnym i finansowym. Nieprawidłowa reprezentacja lub błędy proceduralne, takie jak naruszenie przepisów art. 210 KSH, mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, łącznie z nieważnością umowy i brakiem możliwości skutecznego rozporządzania majątkiem spółki.

Aby upewnić się, że proces likwidacji przebiega zgodnie z przepisami i zabezpiecza interesy spółki, warto skonsultować się z doświadczonymi specjalistami. Nasza kancelaria oferuje wsparcie prawne na każdym etapie likwidacji, od opracowania strategii po zapewnienie zgodności z obowiązującymi przepisami. Zapraszamy do kontaktu, aby omówić, w jaki sposób możemy pomóc w przeprowadzeniu bezpiecznej i skutecznej likwidacji spółki.

Czy ten artykuł był dla Ciebie przydatny?

Kliknij gwiazdki, aby ocenić!

Średnia ocena: 0 / 5. Liczba głosów: 0

Jak dotąd brak głosów! Bądź pierwszym, który oceni ten artykuł.

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Potrzebujesz pomocy lub porady adwokata?

Szukasz pomocy prawnej przy likwidacji lub upadłości swojej spółki?

Dzwoniąc na numer (+ 48) 535 954 779 dodzwonisz się bezpośrednio do adwokata Krzysztofa Lamparskiego z którym będziesz mógł omówić swoją sprawę!