Przepisy postępowania cywilnego zawierają kilka wariantów postępowań. Jednym z nich jest postępowanie gospodarcze w ramach którego rozpoznawane są m. in. sprawy z 299 KSH przeciwko członkom zarządu o odpowiedzialność za długi spółki. Czym charakteryzuje się postępowanie gospodarcze i czy to dobrze, że sprawy przeciwko zarządowi są rozpatrywane w tym trybie?
Spis treści:
Sprawa z 299 KSH przeciwko zarządowi jako sprawa gospodarcza
Kodeks cywilny w art. 458 (2) wskazuje, że sprawami gospodarczymi są m. in. sprawy ze stosunku spółki oraz dotyczące roszczeń, o których mowa w art. 291-300 i art. 479-490 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych. Jeśli zaś mamy do czynienia ze sprawą gospodarczą, stosujemy do niej przepisy o postępowaniu w sprawach gospodarczych.
Oznacza to, że kierując pozew o odpowiedzialność członka zarządu w spółce z o. o. oraz spółce akcyjnej będziemy musieli stosować przepisy postępowania w sprawach gospodarczych. Bez znaczenia jest przy tym, czy podstawą pozwu przeciwko zarządowi będą przepisy o odpowiedzialności subsydiarnej za długi spółki, czy też przepisy o odpowiedzialności deliktowej.
Swoją drogą odpowiedzialność zarządu za długi spółki występuje także w prostej spółce akcyjnej, ale kodeks postępowania cywilnego nie nadążył za tą zmianą. Przepisy o odpowiedzialności zarządu za długi prostej spółki akcyjnej nie zostały wymienione jako przepisy o sprawie gospodarczej, co oznacza że pozywając członka zarządu prostej spółki akcyjnej nie wchodzimy w tryby postępowania gospodarczego – czytając literalnie ten przepis. Taka to mamy aktualnie jakość i spójność przepisów prawa.
299 KSH
Postępowanie gospodarcze przeciwko zarządowi – jaki ma to wpływ na proces?
W związku z tym, że sprawa przeciwko zarządowi o odpowiedzialność za długi spółki ma charakter sprawy gospodarczej, warto wskazać jaki ma to wpływ na to, co będzie działo się przed sądem. Innymi słowy, jakie znaczenie na postępowanie ma stosowanie do takiej sprawy przepisów o postępowaniu gospodarczym?
Po pierwsze, strony muszą podać sądowi swój adres poczty e-mail lub złożyć oświadczenie, że takiego nie mają. Jeśli tego nie zrobią, będzie to brak formalny. Przez taką drobną rzecz może okazać się zatem, że pozew lub odpowiedź na pozew zostaną zwrócone ze wszystkimi tego skutkami. Na ten e-mail strony powinny dostać komplet pouczeń.
Po drugie, w sprawie gospodarczej występują bardzo surowe reguły do przytaczania twierdzeń i dowodów w toku sprawy. Zasadą jest, że w pozwie i w odpowiedzi na pozew strony powinny przywołać wszystkie twierdzenia i dowody, a jeśli będą chciały zrobić to później – sąd je pominie. Oznacza to, że już na początku musisz przekazać sądowi całą swoją linię ataku (lub obrony jeśli jesteś pozwanym członkiem zarządu) i wszystkie dowody na poparcie swoich twierdzeń. Jeśli tego nie zrobisz sąd będzie miał pełne prawo zupełnie pomijać wszystko to co przywołasz później.
Istniej furtka od tej zasady. Jeśli chcesz powołać nowe twierdzenia i dowody później, powinieneś uprawdopodobnić, że ich powołanie nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później. W takim przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym ich powołanie stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania. Bezpieczniej jest jednak nie musieć korzystać z tej furtki.
Po trzecie, w sprawie gospodarczej nie można co do zasady modyfikować roszczenia. Nie można zatem występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych. Nie można także wystąpić z pozwem wzajemnym, chociaż taka sytuacja i tak nie występuje w sprawach o odpowiedzialność zarządu z 299 KSH.
Po czwarte, przepisy wskazują że przewodniczący i sąd są obowiązani podejmować czynności tak, by rozstrzygnięcie w sprawie zapadło nie później niż sześć miesięcy od dnia złożenia odpowiedzi na pozew. Sprawa powinna być zatem prowadzona sprawnie i szybko. Praktyka sądowa jednak zupełnie nie przyjęła tego przepisu.
Po piąte, przepisy ograniczają możliwość prowadzenia dowodu z zeznań świadków. Reguła mówi o tym, że dowód z zeznań świadków sąd może dopuścić jedynie wtedy, gdy po wyczerpaniu innych środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Może być to zatem podstawa do tego, żeby próbować przekonywać sąd, żeby nie prowadził długotrwałego postępowania z masa świadków, bo nie jest to potrzebne, ale i pożądane w tym procesie.
Po szóste w końcu, przepisy postępowania gospodarczego wskazują, że czynność strony, w szczególności oświadczenie woli lub wiedzy może być wykazana tylko dokumentami: czyli trwałym nośnikiem informacji. Może być to tradycyjny papier lub plik elektroniczny, nagranie, zdjęcie lub cokolwiek innego co pozwala zapoznać się z informacją. Odstępstwo od tego jest możliwe tylko, jeśli strona wykaże, że nie może przedstawić dokumentu z przyczyn od niej niezależnych. Jeśli zatem członek zarządu będzie mówił, że złożył rezygnację z pełnienia funkcji w zarządzie ale zgubił potwierdzenie nadania rezygnacji do spółki, sąd nie uzna tego twierdzenia za udowodnione.
Po siódme, wyrok sądu I instancji ma moc tytułu zabezpieczającego. Jeśli zatem w postepowaniu gospodarczym zostanie zasądzone odszkodowanie za długi spółki na rzecz wierzyciela spółki, może on iść z nim do komornika. Komornik podejmie starania, żeby zając zasądzone pieniądze i zatrzyma je do czasu prawomocnego ukończenia sprawy. To duże ryzyko dla członków zarządu.
299 KSH
Pozwany członek zarządu może wnosić o pominięcie przepisów o postępowaniu gospodarczym
Z postępowania gospodarczego można jednak czasem zrezygnować i przejść w ten sposób na tradycyjne, zwykłe postępowanie bez powyższych rygorów. Członek zarządu, jako osoba fizyczna, będzie mógł zawsze tego dokonać wyboru w tym zakresie. Zgodnie z art. 458 (6) kpc, na wniosek strony, która nie jest przedsiębiorcą lub jest przedsiębiorcą będącym osobą fizyczną, sąd rozpoznaje sprawę z pominięciem przepisów niniejszego działu. Jest jednak mało czasu na decyzję. Wniosek taki pozwany członek zarządu może złożyć w terminie tygodnia od dnia doręczenia jemu na piśmie pouczeń, a jeżeli doręczenie pouczeń jest wymagane – w pozwie albo pierwszym piśmie procesowym pozwanego.
Pouczenia te powinny być dostarczone przez sąd zgodnie z przepisami niezwłocznie po złożeniu pierwszego pisma procesowego przez członka zarządu. Warto te pouczenia czytać, bo może to mocno wpłynąć na dalszy przebieg sprawy o odpowiedzialność członka zarządu za długi spółki, szczególnie będąc pozwanym członkiem zarządu.
299 KSH
Podsumowanie: pozew przeciwko zarządowi jako sprawa gospodarcza
Postępowanie gospodarcze w sprawach przeciwko zarządowi o odpowiedzialność za długi spółki jest dość rygorystyczne dla obu stron. Członek zarządu ma jednak możliwość zdecydowania, czy chce on by było ono prowadzone w tym trybie, czy nie. Musi jednak decydować szybko – ma na to tylko tydzień od otrzymania pouczeń w tym zakresie. Jeśli jesteś pozwanym członkiem zarządu szybka analiza pozwu i możliwości obrony powinna zatem pozwolić zdecydować, czy opłaca Ci się tryb gospodarczy czy nie. Jeśli pozew o odszkodowanie za długi spółki jest kiepsko napisany i przygotowany, może warto zaryzykować? Jeśli jednak wyrok sądu może być różny, w interesie pozwanego członka zarządu jest zrezygnowanie z postępowania gospodarczego, chociażby z tego tytułu, że wyrok sądu I instancji pozwala wierzycielowi iść do komornika. Doświadczeni prawnicy powinni doradzić w Twojej indywidualnej sprawie co jest dla Ciebie korzystne, jeśli zostałeś pozwany o odpowiedzialność za długi spółki jako członek zarządu
