Likwidacja spółki z o.o. z długami dla jej właścicieli może wydawać się atrakcyjnym sposobem na zakończenie problemów ciągnących się za tą spółką. W końcu w wyniku przeprowadzenia likwidacji spółka przestaje istnieć w sensie prawnym. Czy jednak w ogóle jest to możliwe? Czy sąd rejestrowy zgodzi się na wykreślenie spółki z długami? Co w końcu stanie się z długami, które ta spółka miała przed likwidacją?
W tym artykule przedstawiamy kompleksowe informacje na temat tego jak prawo podchodzi do likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z długami, które będą przydatne zarówno dla osób zainteresowanych likwidacją, jak i tych którym przysługiwały roszczenia w stosunku do zlikwidowanej spółki. Warto dodać, że podobne zasady będą obowiązywały w przypadku likwidacji innych spółek, szczególnie prostej spółki akcyjnej, spółki akcyjnej. Spółki osobowe mają inną charakterystykę odpowiedzialności za długi spółki.
Spis treści:
Czy można zlikwidować spółkę z o.o. z długami?
Zgodnie z prawem można zlikwidować spółkę z długami, choćby ogromnymi. Żaden przepis nie nakazuje przed zakończeniem procesu likwidacji spłacić WSZYSTKIE długi spółki. Likwidatorzy prowadząc likwidację powinni doprowadzić spółkę do sytuacji, w której spółka będzie dysponować wyłącznie majątkiem w postaci środków pieniężnych zgromadzonych w kasie lub na koncie i z tych środków zaspokoić w możliwym zakresie wierzycieli spółki. Jeśli wierzytelności są sporne lub są niewymagalne, długi te powinny zostać przez likwidatorów zabezpieczone przez utworzenie depozytu sądowego.
Nie ma jednak obowiązku by zaspokoić wszystkie długi. Jeśli spółka nie posiada środków, ani zarząd spółki ani wspólnicy nie mają obowiązków do dokonania dopłaty do spółki z prywatnych środków celem zaspokojenia jej długów. Na tym polega ograniczona odpowiedzialność spółki kapitałowej.
Czy sąd wykreśli spółkę z długami z KRS?
Biorąc pod uwagę powyższe, sąd powinien wykreślić spółkę z długami z rejestru przedsiębiorców KRS, jeśli ta wykazuje w swoim sprawozdaniu finansowym że nie ma środków na zapłatę swoich długów, choćby bardzo dużych.
Potwierdza to dość szerokie orzecznictwo sądowe, którego sztandarowym przykładem jest postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18.10.2006 r. o sygnaturze II CSK 136/06. Wskazano tam następujące uzasadnienie
„zakończenia postępowania likwidacyjnego nie wyłącza brak zaspokojenia wierzycieli spółki. Gdyby taki warunek traktować jako negatywną przesłankę wykreślenia spółki z rejestru, to w istocie oznaczałoby to utrzymywanie jej bytu, mimo całkowitej utraty zdolności uczestniczenia w działalności gospodarczej przy jednoczesnym braku jakichkolwiek perspektyw co do możliwości wywiązania się z zaciągniętych zobowiązań. Jeżeli spółka nie pozostaje we władaniu jakichkolwiek składników majątkowych, to nie sposób w samym tylko jej istnieniu upatrywać możliwości zaspokojenia przez nią wierzycieli”
Inne sądy podążają za tym stanowiskiem, czego przykładem może być orzeczenie Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 31 stycznia 2017 roku wydanego w sprawie X Ga 765/16 gdzie wskazano, że: nie stanowił przy tym przeszkody do uwzględnienie tego wniosku fakt, że nie zostały jeszcze zakończone postępowania sądowe toczące się z udziałem wnioskodawcy, a zatem pozostały jeszcze ewentualne niezaspokojone zobowiązania wykreślanego podmiotu.
Jak to jednak w prawie, zawsze znajdzie się odmienna opinia . W jednej ze spraw Sąd Rejonowy w Gliwicach, a za nim Sąd Okręgowy w Gliwicach wskazali, że w przypadku gdy spółka posiada zobowiązania w stosunku do podmiotów trzecich które nie zostały zaspokojone (które nie zostały nawet zgłoszone w postępowaniu likwidacyjnym), to stanowi to przeszkodę do wykreślenia spółki z rejestru. Sąd wskazał (słusznie), że brak możliwości zaspokojenia wierzycieli stanowi natomiast przesłankę do wystąpienia we właściwym czasie z wnioskiem o ogłoszenie upadłości (art. 13 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe) i wobec tego jeśli postępowanie upadłościowe zakończyłoby się oddaleniem wniosku z powodu braku środków na pokrycie kosztów tego postępowania, dopiero wówczas możliwe byłoby wykreślenie podmiotu, nawet przy istniejących zobowiązaniach. Niezłożenie wniosku o upadłość sąd potraktował jako niezrealizowanie wszystkich czynności likwidacyjnych. Stanowisko to jest nieprawidłowe z wielu powodów, ale jak widać zostało w Gliwicach „przyklepane”.
Czy długi spółki po wykreśleniu spółki z KRS przestają istnieć?
Odpowiadając na pytanie co dzieje się z długami spółki po jej wykreśleniu z KRS jest bardziej skomplikowane pod kątem prawnym, niemniej trzeba przyjąć że wraz z uprawomocnieniem się postanowienia o wykreśleniu spółki z KRS dochodzi do wygaśnięcia zobowiązań spółki. Zobowiązania będą sobie istnieć przez cały czas likwidacji i wygasną dopiero z momentem wykreślenia Spółki z rejestru.
Należy jednak pamiętać, że w wyniku wykreślenia spółki wygasają zobowiązania spółki, ale może (i nawet najczęściej jest!), że zobowiązanie spółki jest też zobowiązaniem innych podmiotów, zobowiązanych ze spółką solidarnie. Zakończenie likwidacji spółki to trochę jak śmierć. Trudno oczekiwać, żeby „zmarła” spółka miałaby wykonywać swoje zobowiązania i płacić długi. Nie oznacza to jednak, że inne podmioty zobowiązane ze spółką tego zobowiązania nie musza wykonywać. Więcej na ten temat w dalszej części artykułu.
Likwidacja firmy z niespłaconymi pożyczkami a CIT. Czy od niespłaconych długów trzeba zapłacić podatek?
Kolejnym ważnym pytaniem jest to, czy w przypadku gdy sąd zgodzi się na wykreślenie spółki z długami, to czy tego powodu trzeba zapłacić podatek dochodowy od osób prawnych CIT. Innymi słowy, czy wartość niespłaconych długów spółki będzie stanowić dla niej przychód podatkowy w rozumieniu ustawy o CIT?
Tutaj jest zasadniczo dobra wiadomość. Istnieje dość jednolita, korzystna linia wskazująca, że nie trzeba płacić w tym zakresie podatku. Przykładem niech będzie indywidualna interpretacja podatkowa z dnia 27 października 2021 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o numerze 0111-KDWB.4010.54.2021.1.HK, która wskazuje iż od niespłaconych przez spółkę pożyczek nie musi ona
płacić podatku w przypadku jej wykreślenia. Wykreślenie spółki nie powoduje powstania przychodu z tytułu nieodpłatnego umorzenia zobowiązania ani inne realne przysporzenie po stronie podatnika.
Abstrahuję tutaj od problemu kto i kiedy miałby ten podatek płacić, skoro dochodzi do wykreślenia spółki i to właśnie z tym momentem dochodzi do wygaśnięcia zobowiązań i ewentualnego przysporzenia podatkowego dla likwidowanej spółki.
Pozostawienie długów może być czasem atrakcyjnie podatkowe. Zobowiązania spółki można umorzyć, można wykorzystać je do podwyższenia kapitału zakładowego, ale zawsze wiąże się to z większym lub mniejszym podatkiem. Pozostawienie ich tak o wydaje się być najlepszą z opcji bo nie wywołuje żadnego skutku podatkowego. Przy dużych kwotach wierzytelności, dla bezpieczeństwa, warto jednak postarać się o indywidualna interpretację podatkową dla likwidowanej spółki.
Kto odpowiada za długi zlikwidowanej spółki?
Wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za długi nie odpowiada. Odpowiedzialność za zobowiązania spółki ponosi jednak potencjalnie zarząd, czego podstawa jest przede wszystkim art. 299 § 1 k.s.h. Zgodnie z nim jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.
Konstrukcja tego przepisu mówi o tym, że istnieje solidarna odpowiedzialność zarządu ze spółką za jej zobowiązania, które istniały w czasie sprawowania tej funkcji. Odpowiedzialności tej można jednak dochodzić wtedy, kiedy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. Przy wykreślonej z KRS spółce, egzekucji nie można prowadzić, więc jej bezskuteczność jest pewna.
Odpowiadając zatem na pytanie kto odpowiada za długi zlikwidowanej spółki, należy wskazać że jej członkowie zarządu. Sprawy tego rodzaju nie są jednak typowe i mogą wymagać pogłębionej analizy prawnej konkretnych okoliczności sprawy.
Potwierdził to Sąd Najwyższy w postanowieniu z 27 kwietnia 2023 r. w sprawie III USK 177/22, gdzie wskazano:
„(…) dowodem na bezskuteczność egzekucji może być również odpis z rejestru przedsiębiorców KRS wskazujący, że spółka utraciła byt prawny i nie funkcjonuje w obrocie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 13.12.2006 r., II CSK 300/06, Glosa 2007 Nr 4, poz. 10). Likwidację i wykreślenie spółki z Krajowego Rejestru Sądowego zrównano z bezskutecznością także w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14.07.2020 r., II FSK 918/20 (LEX nr 3064805). Instytucja likwidacji spółki nie może prowadzić do uwolnienia się członka zarządu od odpowiedzialności za jej zobowiązania. Członkowie zarządu spółki powinni mieć na uwadze, że wykreślenie spółki z rejestru nie zwalnia ich z odpowiedzialności spółki za powstałe w okresie pełnienia przez nich funkcji, to jest przed otwarciem likwidacji.”
Zasady te odnoszą się tak samo do likwidatorów czy rady dyrektorów w prostej spółce akcyjnej.
Więcej na temat odpowiedzialności za długi spółki można przeczytać tutaj: https://likwidacjaspolki.com/kogo-mozna-pozwac-za-niesplacone-dlugi-spolki-odpowiedzialnosc-zarzadup-za-dlugi-spolki/
Jak inaczej pozbyć się spółki z długami?
Likwidacja spółki to sposób na zakończenie jej działalności i doprowadzenie do jej wykreślenia z KRS. Jeśli spółka ma prawdziwe kłopoty finansowe i długi u osób trzecich, które domagają się ich spłaty, pierwsze myśli zarządu i właścicieli spółki powinny zmierzać ku upadłości spółki. Upadłość spółki z o.o. daje potencjalnie ochronę przed odpowiedzialnością za pozostawione na spółce długi.
Upadłość spółki pozwala uniknąć odpowiedzialności zarządu za długi spółki. Złożenie wniosku o upadłość spółki we właściwym czasie jest bowiem okolicznością wyłączają odpowiedzialność zarządu zgodnie z art. 299 § 2 k.s.h. Jedną z kilku.
Likwidacja nie stanowi żadnego argumentu dla zarządu i jego potencjalnej odpowiedzialności, jeśli członek zarządu zostanie pozwany.
Jeśli zatem spółka ma długi, prawną odpowiedzią na tą sytuację jest przede wszystkim wniosek o upadłość spółki. Więcej na temat odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o upadłość można przeczytać tutaj: https://likwidacjaspolki.com/odpowiedzialnosc-zarzadu-za-niezlozenie-wniosku-o-upadlosc-spolki/.
Sprzedaż spółki z długami – wady i zalety
Kuszącym może być sprzedaż spółki z długami. W Internecie jest wiele podmiotów oferujących zakup spółek, nawet z długami. To jednak rozwiązanie najgorsze ze wszystkich. Tracąc kontrolę nad spółką tracimy jakikolwiek wpływ na jej funkcjonowanie. Wówczas przeciwko spółce łatwo uzyskać wyrok zasądzający, a z tym wyrokiem można domagać się odpowiedzialności zarządu.
Zasadą jest odpowiedzialność zarządu za długi istniejące w kadencji członka zarządu. Długi te nie musza być wymagalne, nie musza być dochodzone, nie muszą być przedmiotem postepowania sądowego. Wystarczy żeby istniały. Co więcej, sądy bardzo liberalnie podchodzą do tego tematu wskazując czasem iż wystarczy aby podstawy długu istniały w momencie pełnienia funkcji w zarządzie spółki.
Przykład? Deweloper buduje dom i robi to źle. Potem sprzedaje spółkę. Nabywcy zamierzają domagać się odpowiedzialności z tytułu błędów popełnionych przy budowie domu i sprzedaży domu z wadami, ale robią to już po sprzedaży spółki. Zobowiązanie odszkodowawcze względem nabywców w mojej ocenie istniały w momencie sprzedaży domu z wadami. Nie były one wymagalne, ale istniały. Oznacza to, że członek zarządu pełniący swoją funkcję przed sprzedażą może odpowiadać z tego tytułu.
Podsumowanie: likwidacja spółki z długami.
Podsumowując temat likwidacji spółki z długami, nie ma przeszkód prawnych żeby ją przeprowadzić w sposób skuteczny i w efekcie wykreślić spółkę z KRS. Czasem może to być działanie zaplanowane, szczególnie jeśli długi są od powiązanych podmiotów, które nie zamierzają ich dochodzić. Jeśli jednak długi są u podmiotów trzecich, zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest postępowanie upadłościowe, które może stanowić podstawę dla uniknięcia odpowiedzialności zarządu za długi spółki.
