Uważni czytelnicy naszego bloga wiedzą, że istnienie długów w spółce nie stoi na przeszkodzie przeprowadzeniu skutecznej likwidacji spółki. Skutecznej, znaczy takiej która doprowadzi do wykreślenia spółki z KRS. Niemniej jeśli likwidowana spółka posiada długi w ZUS, przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego może mieć też jeszcze jeden plus. Likwidacja może prowadzić do umorzenia długów spółki względem ZUS. Jeśli ten temat jest dla Ciebie interesujący, zapraszamy do lektury.
Spis treści:
Czy likwidacja spółki może umorzyć wszystkie składki ZUS?
Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przewidują możliwość umorzenia należności z tytułu składek względem ZUS w całości lub w części w określonych przypadkach. Dotyczy to wszystkich składek społecznych, w tym tych, które spółka była zobowiązana płacić za pracowników zatrudnionych na umowach o pracę lub innych umowach cywilnoprawnych. Umorzenie składek obejmuje także odsetki za zwłokę, koszty upomnienia oraz dodatkowe opłaty. Co więcej, podobne zasady dotyczą umorzenia składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz ubezpieczenie zdrowotne.
Kiedy ZUS może umorzyć składki?
Podstawowym warunkiem, aby ZUS rozważył umorzenie składek, jest całkowita nieściągalność tych należności. Najciekawszy aspekt regulacji pojawia się w artykule 28 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, gdzie wskazano sytuacje, w których dług może zostać uznany za całkowicie nieściągalny. Jedną z takich przesłanek jest brak zaspokojenia należności w wyniku zakończonego postępowania likwidacyjnego.
Likwidacja a brak środków na spłatę wierzycieli
Taka sytuacja często ma miejsce, gdy spółka nie posiada wystarczającego majątku, aby uregulować swoje zobowiązania wobec wszystkich wierzycieli. W takich przypadkach zarząd powinien złożyć wniosek o upadłość spółki, jednak często tego nie robi, szczególnie gdy:
- Przekroczono termin na złożenie wniosku,
- Zarząd nie ma środków finansowych na realizację procedury upadłościowej.
Termin i koszty złożenia wniosku o upadłość spółki
Przypominając, zarząd spółki ma 30 dni od wystąpienia niewypłacalności na złożenie wniosku o upadłość. Niewypłacalność występuje, gdy spółka nie jest w stanie regulować swoich zobowiązań pieniężnych, w tym publicznoprawnych (choćby jednego). Należy pamiętać, że:
- Koszty sądowe związane z wnioskiem o upadłość wynoszą obecnie około 8 tysięcy złotych,
- Dodatkowe wydatki to wynagrodzenie dla księgowości i pomocy prawnej.
Spóźniony wniosek o upadłość może prowadzić do odpowiedzialności za długi spółki, co czyni procedurę jeszcze bardziej skomplikowaną dla zarządu.
Co w przypadku braku środków na spłatę składek ZUS?
Jeśli w wyniku działań likwidatora nie udało się spłacić należności wobec ZUS z powodu braku środków w spółce, istnieje możliwość złożenia wniosku o umorzenie tych składek. W takiej sytuacji likwidator powinien nie tylko rozważyć, ale wręcz podjąć działania w celu umorzenia długów względem ZUS, co jest przewidziane prawem i uzasadnione w takich okolicznościach.
Kiedy można starać się o umorzenie składek ZUS?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy sięgnąć do przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i osadzić je w kontekście procesu likwidacji. Proces ten rozpoczyna się od wystąpienia przesłanki prowadzącej do rozwiązania spółki, najczęściej w postaci uchwały o rozwiązaniu spółki.
Następnie likwidatorzy podejmują czynności likwidacyjne, w ramach których starają się zaspokoić wierzycieli z dostępnego majątku spółki. Po wykonaniu tych czynności zwoływane jest zgromadzenie wspólników, gdzie przedstawiane jest sprawozdanie likwidacyjne. Formalne zakończenie likwidacji następuje dopiero po sporządzeniu tego sprawozdania. Aby jednak zakończyć proces, konieczne jest jeszcze złożenie wniosku o wykreślenie spółki z KRS.
Okienko na złożenie wniosku do ZUS
Pomiędzy zakończeniem likwidacji a złożeniem wniosku o wykreślenie spółki z rejestru przedsiębiorców otwiera się czas na złożenie do ZUS wniosku o umorzenie należności z tytułu składek. Podstawą jest przesłanka całkowitej nieściągalności zobowiązań z uwagi na zakończenie postępowania likwidacyjnego. To jest kluczowy moment na działanie.
Wymogi wobec wniosku o umorzenie składek
Aby wniosek do ZUS był skuteczny:
- Okoliczności zakończenia likwidacji muszą jasno wskazywać, że spółka nie posiada jakiegokolwiek majątku,
- Likwidatorzy nie mogą złożyć wniosku o wykreślenie spółki do czasu rozpoznania wniosku przez ZUS.
Jeśli spółka zostanie wykreślona z rejestru przed rozpatrzeniem wniosku, traci się możliwość powołania na przesłankę całkowitej nieściągalności.
Potwierdzenie z orzecznictwa
Takie stanowisko potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 19 marca 2008 roku:
Po wykreśleniu zlikwidowanej spółdzielni z rejestru art. 28 ust. 2 w zw. z art. 28 ust. 3 pkt 4 u.s.u.s. nie może już mieć zastosowania, ponieważ nie można mówić o nieściągalności składek, jeżeli zostały one opłacone lub odpowiednia kwota została złożona do depozytu sądowego. Zakładając racjonalność ustawodawcy należy więc przyjąć, że art. 28 ust. 3 pkt 4 u.s.u.s. może znaleźć zastosowanie jedynie w takiej sytuacji – po zakończeniu procesu likwidacji, lecz przed wykreśleniem spółdzielni z rejestru.
ZUS nie zawsze umorzy długi
Niestety nie jest tak kolorowo jak by się wydawało. Art. 28 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych mówi o fakultatywnym uprawnieniu Zakładu do umarzania należności względem Skarbu Państwa. ZUS posiada w tym zakresie tzw. „luz decyzyjny”.
Odrzucenie wniosku o umorzenie składek
Oznacza to , że nawet pomimo wystąpienia przesłanek warunkujących umorzenie należności, w tym zakończenia likwidacji, ZUS może odmówić ich umorzenia. Podejmując decyzje w tym zakresie ZUS bada całokształt okoliczności sprawy kierując się przy tym ostrożnością mającą na celu ochronę środków publicznych, których jest dysponentem. Badać powinien przy tym interes społeczny oraz słuszny interes indywidualny. Nawet wystąpienie przesłanki całkowitej nieściągalności zadłużenia nie obliguje Zakładu do wydania decyzji pozytywnej.
Decyzje ZUS muszą być uzasadnione
Niemniej, podkreśla się, że decyzja – nawet uznaniowa – nie może być decyzją swobodną i nieuzasadnioną. O ile bowiem uznaniowy charakter decyzji podejmowanych w przedmiocie umorzenia należności oznacza, że organ orzekający może, ale nie musi, umorzyć należności, to jednak decyzje wydane w tym trybie nie mogą być dowolne i wymagają uzasadnienia. Brany pod uwagę będzie tutaj przede wszystkim interes społeczny, jednak z uwzględnieniem, że umorzenia zaległości skutkuje tym, iż reszta społeczeństwa zawsze musi ponieść ciężar umorzonych należności. Dodatkowo ważny jest także interes indywidualny podatnika, w tym wszystkie okoliczności sprawy.
Umorzenie składek ZUS tylko dla spółek prawa handlowego, stowarzyszeń i fundacji, które prowadzą likwidację
Podmioty, które mogą skorzystać z umorzenia składek
Należy w końcu powiedzieć, że art. 28 ust. 3 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych odnosi się wyłącznie do podmiotów prawa handlowego i to takich, które przeprowadzają likwidację. Mogą z tego skorzystać zatem wszystkie spółki, ale także stowarzyszenia rejestrowe, fundacje i inne podmioty dla których przewidziana jest ścieżka likwidacji. Warto pamiętać, że spółki osobowe mają możliwość odstąpienia od likwidacji, co spowoduje że przepis ten nie znajdzie zastosowania. Także jeśli dojdzie do procedury rozwiązania spółki bez likwidacji nie ma co liczyć na możliwość skorzystania z tej procedury.
Umorzenie składek a jednoosobowa działalność gospodarcza
Oczywiście nie dotyczy to także osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, która została zamknięta. W przypadku osoby fizycznej, która kończy działalność gospodarczą, wprawdzie następuje rozliczenie wynikłych z tej działalności rachunków, nie przeprowadza się jednak postępowania likwidacyjnego, bowiem nie ma tu do czynienia z ustaniem bytu prawnego osoby fizycznej jak np. przy spółkach.
Podsumowanie
Podsumowując, jeśli spółka jest w sytuacji, gdy nie ma możliwości spłaty długów względem ZUS w interesie likwidatora jest podjęcie próby umorzenia tych składek na opisanej podstawie. Oczywiście przedłuży to postepowanie likwidacyjne, a spółka dłużej będzie wisiała w KRS. Niemniej, jeśli uda się umorzyć te należności nie będzie możliwości wydania decyzji o osobistej odpowiedzialności zarządu/likwidatorów za te składki na podstawie przepisów ordynacji podatkowej. Jeśli potrzebujesz wsparcia prawnego, pomagamy także w formułowaniu wniosków o umorzenie należności ze składek na ubezpieczenia społeczne. Zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią!
